مشاور وزير و مدیر کل دفتر طب سنتی وزارت بهداشت، با سخنرانی پیش از خطبه‌های نماز جمعه در 18 فروردین ماه، روز جهانی بهداشت و روز سلامتی، بر اهمیت اصلاح سبک زندگی و توجه به سلامت معنوی، به عنوان دو امر مهم در پیشگیری از بروز بسیاری بیماری‌ها تاکید کرد.
وی چالش اصلی سلامت در جهان را از نگاه سازمان جهانی بهداشت، بیماری‌های غیر واگیر و در راس آن‌ها بیماری‌های قلبی و عروقی، فشار خون، دیابت، چاقی، سرطان‌ها، اعتیاد به مواد مخدر و مانند آن عنوان کردند و افزودند: سازمان جهانی بهداشت، مهم‌ترین علت شیوع این بیماری‌ها را سبک زندگی غلط و بهترین و موثرترین راه مداخله و درمان و پیشگیری از آن‌ها را اصلاح سبک زندگی می‌داند.
مدیر کل دفتر طب سنتی وزارت بهداشت سپس با اشاره به یکی از آیات قرآن کریم مبنی بر اینکه هر آنچه برای مردم سودمند باشد، روی زمین خواهد ماند، ماندگاری طب سنتی و استفاده از ظرفیت‌های آن در میان مردم را با وجود حذف آن از نظام آموزشی پزشکی رایج در 150 سال پیش، به سبب همین آیه تفسیر کرده و پزشکی را از نگاه حکمای طب سنتی، چنین تعریف کردند: پزشکی پیشه‌ای بُوَد که تندرستی آدمیان نگاه دارد و چون تندرستی برود، به علم و عمل آن را بازدارد.
ایشان افزودند: حکمای طب سنتی به زیبایی بحث اصلاح سبک زندگی را هزاران سال پیش بیان کرده‌اند و از نگاه آنان، وظیفه پزشک، ارائه توصیه‌ها و تدابیری برای حفظ سلامتی و تندرستی مردم است.
دکتر خدادوست در ادامه، به اسباب تندرستی و بیماری از نگاه سید اسماعیل جرجانی در کتاب خفی علایی اشاره کردند: سید اسماعیل جرجانی 6 اصل را که شامل آب و هوا، خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها، خواب و بیداری، حرکت و فعالیت‌های بدنی و ورزش، دفع مواد زاید از بدن و پاکسازی و حالات روحی روانی و اعراض نفسانی است، به عنوان سته ضروریه و اسباب تندرستی و بیماری مطرح کرده است.
ایشان هم‌چنین با اشاره به بیانات حکیم گیلانی در کتاب حفظ‌الصحه ناصری، رعایت نکردن طریق خوردن و آشامیدن و ترتیب آن و سایر امور سته ضروریه را علت قرارگیری اغلب اشخاص در معرض امراض و ناخوشی‌های مهلک و یا اظهار دایم کسالت و ضعف بنیه و درد استخوانی و سوء هضم و اشتها دانستند و گفتند: اگر این شش اصل در حالت تعادل باشند، باعث حفظ تندرستی و سلامتی است و اگر از تعادل خارج شوند، باعث بیماری است.
مشاور وزیر بهداشت با تاکید بر اصل اصلاح سبک زندگی به عنوان مهم‌ترین اصل برای حفظ تندرستی و اتکای طب سنتی بر دانش بومی و ظرفیت‌های داخلی، گفتند: بپذیریم که استفاده از ظرفیت طب سنتی با این نگاه و این رویکرد، در راستای اقتصاد مقاومتی است و به راحتی می‌توانیم در نظام سلامت، از این ظرفیت به صورت ضابطه‌مند، قانون‌مند و حساب‌شده، استفاده کنیم.
ایشان فصل بهار را به علت رویارویی با گرمای ملایم بعد از اتمام سرمای زمستان و غلیان، جوشش و انبساط اخلاط در بدن و انبساط عروق در این فصل، عامل بروز بیماری‌های پوستی، جوش، دمل و آلرژی‌های فصلی دانستند که با رعایت تدابیر این فصل، قابل کنترل خواهند بود.
دکتر خدادوست گفتند: مهم‌ترین اصل در فصل بهار، پاکسازی بدن و یکی از مهم‌ترین اصول پاکسازی بدن، برخورداری از لینت مزاج مناسب و اجابت مزاج به ازای مصرف هر وعده غذای اصلی است، درحالی‌که یکی از معضلات امروز به علت کم‌تحرکی و تغذیه نادرست، یبوست است که در طب سنتی، ام‌الامراض (مادر تمام بیماری‌ها) نامیده می‌شود.
ایشان استفاده از تدابیر مرتبط با جلوگیری از یبوست و استفاده از خورش‌ها و آش‌های ملین و پرهیز از مصرف نوشیدنی‌های گرمی‌بخش، خوراکی‌های تند و تیز و تلخ که حرارت بدن را بالا برده و غلیان اخلاط را بیشتر می‌کنند، برای کمک به پاکسازی بدن و حفظ وضعیت سلامتی مناسب دانسته و بر مصرف نوشیدنی‌های خنک مانند شریت ریواس، عناب، نارنج، لیمو، به و زرشک، تاکید کردند.
کم‌خوردن غذاهای خون‌ساز و غذاهای گوشتی، کیک، شیرینی‌جات و خامه، به علت مواجهه با انبساط اخلاط در فصل بهار و در مقابل، مصرف انواع آش‌ها شامل آش‌های ساده بدون گوشت یا کم‌گوشت با چاشنی‌های ترشی برای کاهش جوشش اخلاط، از دیگر توصیه‌هایی بود که مدیر کل دفتر طب سنتی وزارت بهداشت، برای گذران بهتر فصل بهار، به آن‌ها اشاره کردند.
ایشان با تاکید بر اینکه بسیاری از آداب و عادات تغذیه‌ای که در باورهای ما هست، پشتوانه حکیمانه دارد، مصرف کاهو و سکنجبین، سمنو، خوردن سوپ، ماء‌الشعیر طبی، چلو گشنیز و کاسنی شاه‌تره و مانند آن‌ها را نیز در فصل بهار مناسب دانستند.
مشاور وزیر بهداشت با اشاره به باب شدن مصرف فست‌فود و انواع نوشابه‌های گازدار و مواد افزودنی و خوراک‌های خشک در دنیای امروز، گفتند: در قدیم می‌گفتند آشپز، زیرا کسی آشپز خوبی بود که آش را خوب بپزد اما در حال حاضر آش از زندگی ما حذف شده، درحالی‌که در گذشته، انواع آش‌ها متناسب با فصول، بیماری‌ها و سنین مختلف، توسط حکمای ما توصیه شده بود و از این تدابیر به راحتی می‌توان برای کمک به پاکسازی بدن استفاده کرد.
ایشان سپس با اشاره به فرمایش امیرالمومنین علیه السلام، چند اصل مهم را که رعایت آن‌ها حلّال بسیاری از مشکلات خواهد بود، بیان کردند: کسی که با معده پاکیزه و اشتهای صادق و واقعی غذا بخورد، غذای خود را خوب بجوَد و مانع دفع مواد زاید از روده خود نشود، تا زمان مرگ به هیچ بیماری‌ای مبتلا نمی‌شود.
دکتر خدادوست با تاکید بر اینکه طب سنتی مساوی با حجامت نیست و اگر چنین تصور شود، در حق طب سنتی ظلم شده است، افزودند: حجامت یکی از روش‌های پاکسازی در طب سنتی است و حتما باید تحت نظر پزشک و با تجویز پزشک متخصص طب سنتی باشد، چراکه در حال حاضر یکی از معضلات ما ضعف قوه و ضعف بنیه است.
ایشان با بیان اینکه سبک غلط خوابیدن امروز ما که معمولا تا پاسی از شب بیدار هستیم و تا نزدیک ظهر روز بعد می‌خوابیم، بدترین حالت ممکن برای سلامتی است، خوابیدن قبل از نیمه‌شب (حدود 10 و 11 شب) و سحرخیزی و بیدار شدن قبل از طلوع آفتاب را توصیه حکما در این خصوص دانستند و افزودند: حکما، خواب بین‌الطلوعین، خواب قبل از نماز مغرب و زمان طلوع آفتاب را بسیار بد عنوان کرده و تنها یک خواب روز را توصیه کرده‌اند و آن قیلوله (خواب قبل از ناهار) به مدت نیم ساعت تا 45 دقیقه است، آن هم در ایام تابستان که روزها طولانی و هضم معمولا ضعیف‌تر است.
مدیر کل دفتر طب سنتی وزارت بهداشت با اشاره به اینکه هزاران سال پیش که زندگی ماشینی نبود و همه مَرکب نداشتند، ابوعلی‌سینا ورزش را مهم‌ترین اصل از شش اصل ضروری عنوان کرده است، افزود: اگر هر کس حداقل روزی 30 تا 40 دقیقه، پیاده‌روی تند (ساده‌ترین ورزش روزانه) داشته باشد، برای مشکل کبد چرب که بالغ بر 50 درصد افراد به علت کم‌تحرکی و نوع تغذیه به آن مبتلا هستند و یکی از معضلات اصلی امروز ما است، بسیار کمک‌کننده خواهد بود.
وی با تاکید بر اهمیت اصل اعراض نفسانی (حالات روحی و روانی شامل غم و غصه، شادی، ترس و...)، به عنوان آخرین اصل سته ضروریه، تاثیر آن را بر سلامتی، از بقیه اصول مهم‌تر دانستند و گفتند: اگر این‌ها و این استرس‌ها به انسان وارد شود، تمامی اصول دیگر را تحت تاثیر قرار می‌دهد که در این خصوص حکمای ما توصیه به کاهش استرس با توکل بر خدا کرده‌اند و اینکه همه آنچه وظیفه بندگی ماست، انجام دهیم و نتیجه را به خدا واگذار کنیم.
مشاور وزیر بهداشت در پایان به صورت خلاصه و در قالب چند توصیه بدون هزینه و بسیار کمک‌کننده به حفظ تندرستی، مردم را به خوردن غذا با اشتهای واقعی و نه فقط با توجه به فرارسیدن زمان مصرف آن وعده در روز، دست کشیدن از غذا قبل از سیر شدن کامل، خوب جویدن غذا، مصرف یک نوع غذا در هر وعده، پرهیز از روی هم‌خوری و در هم‌خوری، خوابیدن اول شب، سحرخیزی و ورزش مناسب، کاهش مصرف برنج سفید و مصرف نان سبوس‌دار تشویق کرد.
ایشان سلامت معنوی را که دنیای بی‌دین نیز امروزه به آن پرداخته است، یکی از اصول مهم در پیشگیری از بروز بیماری دانستند و با بیان عبارت «گناه نکن، سالم باش»، افزودند: کسی که حسود است و ناراحتی معده دارد، تا آخر عمر باید دارو بخورد، چراکه حسادت مانع از درمان مشکلش می‌شود.
منبع خبر: دفتر طب سنتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی