فهرست

گزارش مردمی بررسی متون مرتبط با طب کودکان در طب سنتی ایران

طب سنتی ایران دارای متون مکتوب زیادی در حیطه‌های مختلف می‌باشد. اولین قدم برای بهره بردن از مفاهیم طب سنتی ایران در طب کودکان، جستجوی متونی است که در این موضوع، نوشته شده است. این پژوهش با هدف یافتن این متون، انجام شد.

این پژوهش، یک مطالعه کتابخانه‌ای و جستجو در منابع می‌باشد. جستجو در منابع با کلیدواژه‌های کودک، کودکان، طفل، صبیان، صبی، نوزاد، شیرخوار و مولود در پنج مرحله انجام شد: جستجو در نرم افزار کتب طب سنتی نور، بررسی کتاب‌های مهم فهرست، بازبینی فهرست بعضی کتابخانه‌های مشهور، مطالعه کتاب‌های معروف کلیات و معالجات انجام و در پایان، منابع مکتوب حاوی این نوشته‌ها ثبت و دسته‌بندی گردید.

منابع مکتوب مرتبط با طب کودکان، شامل 158 مورد می‌باشد که دسته‌بندی مطالب به‌دست آمده بر مبنای الگوی نوشته شدن کتاب‌ها در سه موضوع و دسته کلی انجام شد: کتاب‌هایی که اختصاصا در حیطه طب کودکان نگاشته شده‌اند (53 کتاب)، تدابیر نوزادان و کودکان (56 کتاب) و مباحث مرتبط با طب کودکان در کتاب‌های طبی جامع (49 کتاب).

کتاب‌ها بر مبنای ترتیب زمانی نگارش، در هر دسته تقسیم‌بندی شد. ابتدا، کتاب‌هایی با مؤلف و تاریخ مشخص، سپس با مؤلف ناشناس، با تاریخ نامشخص و در انتها با مؤلف و تاریخ نامشخص در هر دسته، آورده شده است. در انتهای هر دسته جداولی تنظیم شد.

طبق نظر بسیاری از دانشمندان، اولین کتاب منظم در طب کودکان، متعلق به رازی است. با این حال به نظر می‌رسد اولین کتابی که متن اصلی متعلق به نویسنده موجود می‌باشد، مربوط به کتاب علاج‌الاطفال متعلق به حکیم ابوالحسن طبری می‌باشد. بر خلاف نظر پژوهشگران غربی که پایان علم کودکان در طب سنتی ایران را در ابن‌سینا معرفی می‌کنند، کتاب‌های متعددی در این زمینه در طی قرون بعدی نوشته شد.