با توجه به طبیعت، می‌توان دریافت که خوراکی موجود در هر فصل متناسب برای آن مقطع هستند و خوارکی‌هایی که به‌صورت طبیعی در آن فصل به‌عمل نمی‌آیند نه تنها مفید نبوده بلکه مضر نیز هستند.
فصل زمستان در طبیعت خیار و هندوانه رشد نمی‌کند ولی به واسطه ابزار و تجهیزات روز، افراد میوه و گیاهانی را خارج از فصل طبیعی در گل‌خانه‌ها پرورش می‌دهند یا خوراکی، میوه و سبزیجاتی را که در مناطق دیگر رشد می‌کند با وسایل حمل و نقل به مکان‌های دیگر منتقل می‌کنند.
در حال حاضر در هر نقطه جهان که زندگی کنید می‌توانید به تمام خوراکی‌های نقاط مختلف جهان در فصل‌های مختلف دسترسی یابید که این وضعیت یک سردرگمی برای افراد به وجود آورده است، چرا که انسان‌ها با گذر زمان تعلق میوه‌ها به کدام فصل را فراموش می‌کنند.
ساده‌ترین روش برای انتخاب تغذیه این است که بدانیم به طور طبیعی میوه‌هایی که در فصل تابستان رشد می‌کنند برای فصل سرد سال مناسب نیستند.
خیار، گوجه و کاهو امروزه در فرهنگ غذایی ایرانی‌ها جا گرفته و در کنار هر وعده غذایی سالاد مصرف میشود اما سالاد خوردن آداب و نکاتی دارد که در صورت رعایت آن مفید بوده و در غیر این‌صورت مضر است.
سالاد فصل باید متناسب با فصل درست شود، ولی هم اینک مردم در چهار فصل سال یک نوع سالاد درست می‌کنند که ترکیبی از کاهو، خیار و گوجه است و در بیشتر مواقع با سُس‌های مضر برای سلامت بدن خورده میشود.با توجه به اینکه خیار و گوجه در فصل سرد سال رشد نمی‌کنند، بنابراین نباید در این فصل استفاده شود و هنگام تهیه سالاد در فصل سرد سال می‌توان به جای خیار و گوجه از میوه‌ها و سبزیجات و میوه طبع گرم شامل کلم، هویج و کرفس استفاده کرد.
همچنین به جای سُس مایونز، سس‌های پر چرب و دارای مواد نگهدارنده هم بهتر است از ترکیب روغن زیتون، آبلیمو و آب نارنج استفاده کرد و سبزیجات خشک نرم مثل نعناع و پونه به سالاد اضافه کرد.
سالاد باید با فاصله نیم ساعت قبل از غذاخوردن مصرف شود چرا که سالاد حکم میوه را دارد و بهتراست همراه با غذا خورده نشود.
اگر افرادی درصدد استفاده از سالاد برای کاهش اشتها و پرکردن حجم معده هستند باید نیم ساعت قبل از وعده اصلی غذا آن را مصرف کنند چرا که مصرف سالاد لابلای وعده غذای باعث بد هضمی، ترش کردن و نفخ میشود.
نوشیدن دوغ و خوردن ماست در فصل سرد سال کاری اشتباه است، چراکه اینها طبع سردی دارند؛ برخی افراد دوغ را جایگزین نوشابه که مضر است می‌کنند، هر چند دوغ نوشیدنی مفیدی است و ضررهای نوشابه را ندارد، با این وجود به علت طبع سرد و مرطوب، نوشیدن آن در فصول سرد سال توصیه نمیشود. نوشیدن دوغ را باید در فصل سرد سال کنار گذاشت، اما ماست را می‌توان با اصلاحاتی در آن، مصرف کرد.
ریختن ماست در پارچه با هدف گرفتن آب آن و تبدیل کردن به ماست کیسه و چکیده و در ادامه افزدون نعناع، پونه و ادویه گرم به آن طبع ماست را از سردی خارج می‌کند، با این وجود توصیه میشود همراه غذا مصرف نشود. ماست به هضم کامل و زیادی نیاز دارد و اگر مثل سالاد بین غذا مصرف شود می‌تواند موجب بد هضمی در افراد شود هر چند به علت مقوی و مفید بودن ماست، می‌توان آن را به‌عنوان یک میان وعده عصرانه یا میان وعده صبح مصرف کرد.
غذاهایی که دمای پایین و سرد دارند مثل ساندویچ سرد، آب دوغ خیار و سالاد اولویه که سرد سرو میشود نیز برای فصل‌های سرد سال توصیه نمیشود.
همچنین باید نسبت به مصرف ژله و دسرهای سرد در زمستان تجدید نظر کرد به ویژه بستنی که بسیاری از کودکان در فصل سرد سال خوردن ان را ادامه می‌دهند در حالیکه بستنی علاوه بر اینکه خودش طبع سرد دارد دمای سرد آن نیز بر روی بدن تاثیر منفی می‌گذارد.
در زمینه الگوی کلی تغذیه می‌توان عنوان کرد در فصل‌های سرد باید در وعده ناهار غذای کامل‌تر و شب‌ها غذای کمتری خورده شود و در فصل‌های گرم سال این رویه برعکس باشد.
بنابراین افرادی که به سلامتی خود اهمیت می‌دهند و می‌خواهند یک وعده از رژیم غذایی رو سبک‌تر کنند بهتر است در فصل سرد سال وعده سبک را برای شام بگذارند و وعده اصلی‌شان را برای ناهار قرار بدهند.
نوشیدنی‌ها نیز نباید دمای خیلی پایینی داشته باشند همچنین استفاده از یخ در داخل نوشیدنی‌ها در همه فصل‌های سال ضرر دارد که این ضرر در زمستان بیشتر میشود.
خنک کردن نوشیدنی‌ها با یخی که مستقیم داخل آن انداخته میشود ضرر دارد و افرادی که عادت دارند آب و نوشیدنی‌هایی با دمای خیلی پایین و سرد بخورند باید در فصل زمستان بیشتر احتیاط کنند.
سرکه طبع سرد و خشک دارد و برخی معتقدند اگر انواع ترشی را با سرکه طبیعی و خانگی درست کنند دیگر مضر نخواهد بود.
افراط در مصرف انواع ترشی و شوری در کنار هر وعده غذایی مضر است، اما اگر به صورت موردی چند بار در ماه استفاده شود مشکلی برای بدن ایجاد نمی‌کند.
تنوع میوه‌ها در فصل سرد سال کم می‌شوند و مرکبات در این فصول بیشتر استفاده میشود بنابراین افرادی که مزاج سرد یا سوء مزاج سرد دارند در مصرف مرکبات باید دقت بیشتری بکنند، چه بسا لازم باشد مصرف مرکبات را قطع کنند. اما برای افرادی که سوء مزاج ندارند مصرف مرکبات شیرین اگر هر روز نباشد، مشکلی ندارد.
سیب انواع مختلف برای فصل‌های مختلف سال دارد و مردم می‌توانند در فصل‌های سرد سال نیز این میوه را مصرف کنند.
دسترسی به برخی از میوه‌های با طبع گرم نظیر انبه، نارگیل و موز در ایران محدود است و می‌طلبد در لابلای مصرف روزانه مرکبات این نوع میوه‌ها نیز مصرف شود.
استفاده از خیار به‌عنوان یک میوه برای بیشتر افراد توصیه نمیشود. طبع کیوی نیز سرد بوده ولی در فصل سرد سال به‌علت کم‌شدن تنوع میوه‌ها، استفاده از این نوع میوه افزایش می‌یابد در حالیکه باید نسبت به پرهیز از مصرف بیش از حد این میوه توجه کرد.
راهکار خوبی برای مصرف میوه‌ها در فرهنگ ایرانی وجود دارد و آن خشک کردن میوه‌ها است با این توضیح که قدیمی‌ها میوه‌ها را برای فصول سرد سال خشک کرده و به صورت برگه استفاده می‌کردند. با توجه به اینکه آب میوه‌ها تبخیر میشود بنابراین ضرر آن برای مصرف در زمستان کمتر میشود؛ هم اینک هم با توجه به وجود دستگاه‌های میوه خشک کن در بازار، تنوع میوه‌های خشک در بازار زیاد شده و خانواده نیز می‌توانند با استفاده از وسایل گرمایشی موجود در منزل میوه‌های خشک درست کنند که ضرر کمتری نسبت به میوه‌های تر دارد به خصوص برای کسانی که سوء مزاج‌های سرد و تر در بدن و معده دارند.
غذاهایی که طبع و دمای گرم داشته باشند نظیر سوپ‌ها و آش‌ها برای پاییز و زمستان مناسب است و آبگوشت به عنوان یک غذای سنتی بسیار مناسب برای این فصل است و استفاده از انواع گوشت‌ها، بسته به نیاز بدنی هر فرد برای این فصل‌ها توصیه میشود.
برخی غذاهای سنگین و پرکالری همچون کله پاچه به هضم طولانی‌تری نیازی دارند و مصرف آن در فصل سرد سال مناسب است.
کله پاچه در گذشته، تابستان‌ها کمتر در دسترس مردم بود و در زمستان از آن استقبال می‌شد اما هم اینک در فصل تابستان هم مردم در مصرف آن زیاده‌روی می‌کنند.
انار شیرین در فصل پاییز و زمستان در دسترس عموم است و توصیه میشود با «گل پر» خورده شود.
ماهی‌های دریای جنوب ایران برای فصل سرد مناسب‌تر نسبت به ماهی‌های دریای شمال، رودخانه‌ای و پرورشی هستند.
ماهی‌ها طبع سردی دارند اما ماهی‌های جنوب به نسبت گرم هستند هر چند توصیه میشود به جای وعده شام در وعده ناهار خورده شود و در کنار آن انواع سبزی، ترشی و لبنیات نیز نباید استفاده شود.
منبع مطلب: انجمن علمی طب سنتی ایران